Η λίμνη της Δοϊράνης, στο Β.Α. άκρο του Κιλκίς, περικλείεται από το όρος Μπέλλες στα βόρεια και το όρος Κρούσσια στα Ν.Α. και αποτελεί τον κύριο συλλέκτη όλων των επιφανειακών και υπόγειων νερών της περιοχής.
Η ονομασία της προέρχεται πιθανώς, από τους αρχαίους Δόβηρες, που ήταν Παιονικό φύλο, εγκατεστημένο στην περιοχή. Αποτελεί κατάλοιπο της αρχαίας λίμνης Παιονίας που καταλάμβανε πολύ μεγαλύτερη έκταση.
Η λίμνη αποτελεί ιδανικό καταφύγιο για πλήθος πουλιών, είτε ως μόνιμη κατοικία είτε ως ενδιάμεσο σταθμό κατά τη μετανάστευσή τους. Στις όχθες της συναντάμε πυκνή βλάστηση από βούρλα και θίνες. Περιβάλλεται από παρόχθια δάση, αποτελούμενα από λευκές ιτιές και πλατάνια.
Στα βορειοανατολικά της λίμνης, στη Δημοτική Ενότητα Μουριών, βρίσκεται το δάσος των Μουριών (ή Χίλια Δέντρα), το οποίο έχει χαρακτηριστεί Μνημείο της Φύσης και καταλαμβάνει 590 στρέμματα.
Τα ψάρια που ζουν στα νερά της Δοϊράνης είναι το γριβάδι, ο γουλιανός, η πλατίτσα, το περκί, η τούρνα, η κοκκινοφτέρα, το γλήνι και το σίρκο.
Ο επισκέπτης της Δοϊράνης θα νιώσει την απέραντη γαλήνη του μαγευτικού υδροβιότοπου και μπορεί να απολαύσει τη μοναδική παραλιακή διαδρομή από τον οικισμό της Δοϊράνης μέχρι τα Χίλια Δένδρα, το ‘’Μνημείο της Φύσης’’ με τις αιωνόβιες βελανιδιές.
Μουσείο Λίμνης Δοϊράνης
Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Δοϊράνης βρίσκεται στον ομώνυμο οικισμό, στις όχθες της λίμνης, κοντά στα σύνορα της Ελλάδας με τη Βόρεια Μακεδονία. Δημιουργήθηκε από τον πρώην Δήμο Δοϊράνης, σε συνεργασία με το Μουσείο Γουλανδρή και το Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων και Υγροτόπων. Διαθέτει μόνιμη έκθεση και στις θεματικές της ενότητες παρουσιάζεται η πλούσια και σπάνια χλωρίδα και πανίδα της περιοχής της λίμνης, αλλά και η αλληλεπίδραση του φυσικού περιβάλλοντος με τον άνθρωπο.
Το Μουσείο στεγάζεται σε κτίριο που δημιουργήθηκε ειδικά για τον σκοπό της έκθεσης, με παραδοσιακά αρχιτεκτονικά στοιχεία εξωτερικά και μοντέρνα διαρρύθμιση στους εσωτερικούς του χώρους. Ο επισκέπτης θα έρθει σε επαφή με τα φυτά, τα πτηνά, τους χάρτες των υδροβιοτόπων και έχει τη δυνατότητα να εξετάσει παλιά σύνεργα αλιείας, απόχες, δίχτυα και τη χαρακτηριστική βάρκα χωρίς καρίνα των ψαράδων της λίμνης, την «πλάβα», που εκτίθεται στο ισόγειο.
Στο βόρειο τμήμα του Νομού Κιλκίς, στα σύνορα μεταξύ Ελλάδας και ΠΓΔΜ βρίσκεται η λίμνη Δοϊράνη που καλύπτει έκταση 42,8 km2 από τα οποία τα 15,6 km2 ανήκουν στην Ελλάδα. Εδώ αναπτύσσεται ένας μοναδικός υγροβιότοπος με πλούσια βλάστηση και 36 σπάνια είδη πουλιών (λευκοτσικνιάς, χαλκόκοτα, μπεκατσίνι, αβοκέτα κ.α.). Το Μουσείο της Λίμνης Δοϊράνης δημιουργήθηκε από τον Δήμο Δοϊράνης σε συνεργασία με το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας και του Ελληνικού Κέντρου Βιοτόπων Υγροτόπων. Σκοπός του είναι η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού για τα υγροτοπικά οικοσυστήματα και ειδικότερα για τη Λίμνη Δοϊράνη. Το Μουσείο στεγάζεται σ’ ένα νεόδμητο κτίσμα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής εξωτερικά και μοντέρνου στυλ εσωτερικά. Η μόνιμη έκθεση παρουσιάζεται σε μεγάλα έγχρωμα πανό, με οθόνες, φωτογραφίες των πτηνών και των φυτών, χάρτες που αφορούν στους υπάρχοντες υδροβιότοπους στον ελλαδικό χώρο. Υπάρχουν επίσης ενημερωτικές θεματικές για τη χλωρίδα (μυριόφυλλα, ποταμογείτονες, αγριοκάλαμα, ψαθιά…), την πανίδα (γκισάρια, βουτηχτάρια, κορμοράνοι, βουβόκυκνοι …) όπως και για τη ζωή των ψαράδων στη περιοχή. Από τα εκθέματα ξεχωρίζουν τα παλαιά σύνεργα αλιείας των ψαράδων, δίχτυα και απόχες καθώς και μια ξύλινη πλάβα (βάρκα) με το όνομα Δόμνα στο υπόγειο του Μουσείου. Μελλοντικά πρόκειται να λειτουργήσει στο χώρο ενυδρείο με την ιχθυοπανίδα της λίμνης.
